Het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) moet in Vlaanderen de gezondheid van in het wild levende dieren in het oog houden. Die bewaking is gebaseerd op een actieve en passieve monitoring. Een actieve monitoring heeft als doel om de aanwezigheid van ziekten in wildpopulaties op te sporen en de evolutie in verspreiding en voorkomen op te volgen. Een passieve monitoring heeft als doel de aanwezigheid van ziekten die uitgesproken verzwakking en/of de dood veroorzaken bij in het wild levende dieren vroegtijdig op te sporen. Aan die passieve bewaking kan iedereen meehelpen.
Passieve bewaking is belangrijk omdat dood aangetroffen dieren met een andere doodsoorzaak dan verkeer of jacht fungeren als de eerste verklikkers van pathogenen die mogelijk een bedreiging vormen voor de volksgezondheid (zoals bv. rabiës, brucellose), landbouweconomie (zoals bv. klassieke en Afrikaanse varkenspest, brucellose, rundertuberculose) of natuurbehoud (zoals bv. chytridiomycose).
ANB start nu een samenwerking op met 5 provinciale Opvangcentra voor wilde dieren, met Diergezondheidszorg Vlaanderen en met de laboratoria van het CODA en de faculteit diergeneeskunde van de Universiteit Gent voor de passieve bewaking van ziekten bij in het wild levende dieren in Vlaanderen. Zo kan het agentschap kort op de bal spelen en snel gepaste maatregelen nemen indien een belangrijke infecties zou opduiken in Vlaanderen. Bij deze passieve bewaking worden de kadavers ingezameld voor epidemiologische analyse. De passieve bewaking start voor everzwijnen, reeën, moeflons, edelherten, damherten, vossen, vleermuizen, amfibieën en vogels.
Elke burger (wandelaar, jager, natuurliefhebber, eigenaar, …) kan abnormale sterfte van grofwild (ree, everzwijn, moeflon, edelhert, damhert) en van vossen in Vlaanderen telefonisch melden aan de provinciale aangeduide Opvangcentra voor Wilde dieren (VOC) (zie onderstaande tabel). Na de melding zal een medewerker van dat VOC ter plaatse komen en nagaan of het kadaver voldoet aan welomschreven criteria voor zogenaamde ‘abnormale sterfte’. Indien dat het geval is, wordt het kadaver ingezameld voor een autopsie en voor verder onderzoek.
Wanneer je een dode vleermuis of amfibie in Vlaanderen vindt waarvan het kadaver relatief vers is én intact is zonder traumatische doodsoorzaak (dus geen kadavers die zijn aangepikt door dieren, géén verdronken amfibieën, geen aangereden amfibieën), breng je deze steeds (op voorwaarde dat het kadaver nog niet in een verregaande staat van ontbinding verkeert) best naar één van de Opvangcentra voor Wilde dieren (VOC) uit de bovenstaande tabel zodat de doodsoorzaak wordt onderzocht.
Let wel op bij het manipuleren van een vleermuiskadaver. Vleermuizen kunnen infecties met zich meedragen die ook op de mens kunnen worden overgedragen. Gezien het (kleine) risico op rabiës, is het noodzakelijk dat er volgens een strikt veiligheidsprotocol gewerkt wordt om humane besmetting te voorkomen:
- Doe wegwerphandschoenen aan;
- Verzeker je ervan dat de vleermuis dood is en dus niet meer kan bijten;
- Plaats de vleermuis in een plastieken zakje;
- Plaats het zakje in een kartonnen of plastiek doosje;
- Trek de wegwerphandschoenen binnenstebuiten en gooi ze in het doosje;
- Overhandig het kadaver aan 1 van de 5 deelnemende Opvangcentra voor Wilde dieren voor verder onderzoek door ANB.
Verpak een amfibiekadaver in een dubbele plastic zak of berg het op in een plastiek doosje.
Elke burger (wandelaar, jager, natuurliefhebber, eigenaar, …) kan tenslotte ook abnormale sterfte van vogels in Vlaanderen telefonisch melden en dit moet gebeuren aan het gratis telefoonnummer van het ‘call center vogelgriep’: 0800/99777. Dode vogels dien je dus aan dit callcenter te melden en niet rechtstreeks aan de Opvangcentra voor wilde dieren uit bovenstaande tabel.
